Reisdrang: ‘De angst dat we niks voorstellen, is groter dan die voor het coronavirus’

Wie niet reist, die leeft niet. Dat is het devies van de moderne mens. We verlangen naar authenticiteit, avontuur en natuurlijk een welverdiende vakantie. Fietsen in Tajikistan, met een rugzak door de jungle van Borneo of in een camper door The States - niets stond ons in de weg. Tot nu. Want corona heeft alles anders gemaakt. Wat betekent dat voor onze reislust?

In duizendtallen gingen we, op zoek naar avontuur en authenticiteit. De moderne globetrotter van voor de coronacrisis wilde de wereld proeven, ruiken en ervaren. Oorden ontdekken die niemand kent. En al helemaal als dat bijzondere verhalen opleverde voor het thuisfront. Want wie reist, die leeft en ontwikkelt zich. 

De tragiek van de globetrotter
Ruud Welten, hoogleraar filosofie aan de Universiteit Tilburg en schrijver van ‘Het ware leven is elders’ denkt daar het zijne van: “Het vakantiemodel in de jaren zeventig was: ‘even weg om uit te rusten van gedane arbeid.’ Dat is simplistisch geworden. Niemand is meer onder de indruk van een campingvakantie in Frankrijk.” Volgens de reisfilosoof moeten we van onszelf de wereld zien en op plekken komen waar niemand anders was. Het liefst in een arm land, waar zo min mogelijk toeristen zijn. Ruud Welten: “Mensen denken aan zichzelf als een reizend persoon en vinden dat ze aan reizen hun identiteit ontlenen. Al weet niemand precies waarom. Intussen lijden we in die zoektocht naar unieke ervaringen aan een collectieve dwangneurose. Met als tragiek dat we allemaal vermeende eenlingen zijn die net als alle andere eenlingen van ervaring naar ervaring hoppen. In een wereld die al volledig ontdekt is.” 

De wereld is een supermarkt
Aan die neurose om ons bestaan te vullen met reiservaringen is met de Corona acuut een einde gekomen. Het toerisme komt mondjesmaat op gang, maar van massa’s reizigers is nog lang geen sprake. Ruud Welten hoopt soms dat deze crisis mensen doet beseffen dat ze niet naar de andere kant van de aardkloot hoeven te reizen om iemand te zijn. “De wereld is een soort supermarkt van mooie plekken geworden, waarin we massaal claimen ‘off-road’ te gaan. Met alle sociale en ecologische effecten van dien. Het zou een gunstige ontwikkeling zijn als we door de coronacrisis denken: waar waren we nou in godsnaam mee bezig?” 

Er zit namelijk - buiten die ecologische aanslag op de wereld - een andere gekke kant aan de drang om jezelf met andermans cultuur te verrijken, stelt Welten. “We willen de Marokkaanse cultuur opsnuiven, maar wel in Marrakech, niet in Nederland. Daarin zijn we ook nog eens selectief: wel die leuke marktjes en dat ritje op die kameel, maar op de echte straatcultuur zitten we niet te wachten.” Terwijl je volgens hem echt niet ver hoeft te reizen om in een andere wereld te komen. Welten: “In je eigen straat wonen misschien ook mensen met andere achtergronden met wie je – op veilige afstand– een praatje kunt maken. Sterker nog: het is authentieker om thuis te blijven.’

Het corona-effect
De vraag is of die collectieve dwangneurose samen met de versoepelingen weer oplaait. Vooralsnog zoeken de meeste Nederlanders hun ontspanning deze zomer in eigen land. Welten: ‘Het zou kunnen dat we de toeristische plekken dichtbij huis weer extra gaan waarderen en dat we beseffen dat het milieu erop vooruit gaat. Maar dat besef is denk ik van korte duur. De angst dat we niks voorstellen door niet te reizen, is heviger dan de angst voor het coronavirus. Ook digitale vormen van toerisme kunnen die behoefte niet bevredigen. Reizen is iets lijfelijks: ik wil die plek zien, ruiken en voelen. In die zin denk ik dat toeristen dit trauma straks weer snel vergeten zijn.”